مدل پذیرش تکنولوژی
مدل پذیرش تکنولوژی نیز مبتنی بر مدل اقدام منطقی آجزن و فیشبین است که به عوامل تعیین کنندهی نیّات هوشیارانهی رفتاری میپردازد. این تئوری بهعنوان یک مدل میتواند پیشبینی کند که چه عواملی دخیل هستند که افراد جامعهی آماری موردنظر اقدام به پذیریش و کاربرد یک تکنولوژی نمایند. مدل پذیرش تکنولوژی اولین بار توسط دیویس[1] در سال 1989 جهت پژوهش در زمینهی روانشناسی اجتماعی مطرح شد. این مدل تئوریک همچنان بهطور گستردهای توسط محققان مورد استفاده قرار میگیرد. نظریهی اقدام منطقی و نظریهی رفتار برنامهریزی شده دو تئوری پایهای روانشناسی اجتماعی هستند که منجر به خلق مدل پذیرش تکنولوژی شدند. بر اساس تئوری اقدام منطقی، عملکرد فرد در زمینهی یک رفتار خاص توسط تصمیم رفتار آن فرد برای مشغول شدن در آن فعّالیت مشخص میشود. تئوری رفتار برنامهریزی شده بر این فرض دلالت دارد که نیّت رفتاری فرد به انجام رفتارهای مختلف را میتوان با نگرش فرد نسبت به آن رفتار، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری ادراک شده پیشبینی کرد. مدل پذیرش تکنولوژی بر این عقیده استوار است که برداشت ذهنی افراد از فنّاوری، بر نگرش آنان، به فنّاوری تأثیر میگذارد (لی و کیم[2]، 2009). مدل پذیرش تکنولوژی به عنوان یک مدل فشرده، پیشگویانه و قدرتمند برای توضیح و پیشگویی رفتار در زمینهی تصمیمگیری و پذیرش استفاده از یک تکنولوژی خاص خلق شده است. این مدل ادّعا میکند که تصمیم یک فرد برای استفاده از تکنولوژی به دو باور رفتاری بهخصوص شامل سودمندی ادراک شده[3] و آسانی ادراک شده[4] بستگی دارد. سودمندی ادراک شده عبارت است از انتظار ذهنی استفاده کنندهی یک تکنولوژی از اینکه استفاده از آن تکنولوژی خاص، عملکرد وی را بهبود بخشد. آسانی استفادهی ادراک شده عبارت است از میزان انتظار فرد از اینکه استفاده از آن تکنولوژی، بیزحمت و آسان باشد. علاوه بر این، مدل فوق ادعا میکند که سودمندی ادراک شدهی یک تکنولوژی تحت تأثیر آسانی استفادهی ادراک شدهی آن قرار دارد، چراکه هرچقدر استفاده از یک تکنولوژی برای فرد آسانتر باشد، آن تکنولوژی برای فرد سودمندتر بهنظر خواهد رسید. مدل پذیرش تکنولوژی یکی از روشهایی است که به جهت توضیح قصد رفتار کاربران در استفاده از نوآوریهای فنّاوری، بهطور گسترده استفاده میشود (یی، جکسون، پارک، پروبست[5]، 2006؛ والتر، لوپز[6]، 2008؛ خیری، جرجرزاده، 1392). همانطور که شکل 2-2 نشان میدهد در مدل پذیرش فنّاوری، استفاده از فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات از سوی کاربران، حاصل تحقّق یک فرایند چهار مرحلهای است که مراحل آن عبارتاند از:
1- متغیرهای بیرونی، بر عقاید کاربران برای استفاده از فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات تأثیر میگذارند.
2- عقاید کاربران، نگرش آنان را در استفاده از فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات تحت تأثیر قرار میدهد.
3- نگرش کاربران بر تمایل آنان به استفاده از فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات تأثیر میگذارد.
4- تمایل کاربران به استفاده از فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات سطح استفاده از آنها را تعیین میکند (بورتن - جونز، هوبنا[7]، 2006).
شکل 2-2: مدل پذیریش فنّاوری
اقتباس از (رضایی، 1388: 66)
مدل پذیرش فنّاوری یک مدل مبتنی بر تمایل است که تصریح میکند تمایل به پذیرش یک فنّاوری پیشبینی کنندهی خوبی برای استفادهی واقعی از آن فنّاوری است (هونگ، تونگ، تام[8]، 2006)؛ و میتوان بر اساس آن، رفتار کاربران را پیش از استفاده از فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات پیشبینی کرد. تمایل به پذیرش، گرایش ذهنی یک فرد برای انجام یک رفتار خاص است که عامل مهمی در انجام واقعی آن رفتار بهشمار میرود (کو، ین[9]، 2009). مدل پذیرش تکنولوژی دیویس به شکلی وسیع با نمونههای گوناگون در موقعیتهای مختلف آزمون شده است و روایی و پایایی مدل جهت توضیح پذیرش و استفاده از سیستمهای اطّلاعاتی ثابت گردیده است (القمدی[10]، 2012). با این وجود، یکی از مهمترین نقاط ضعف مدل پذیرش فنّاوری آن است که در این مدل، عوامل اجتماعی که نقش مهمی در نگرش افراد برای پذیرش تکنولوژی دارند، مورد ملاحظه قرار نگرفتهاند. بهمنظور حل این مسئله، در مدل بازنگری شدهی پذیرش تکنولوژی، سازههای نظری دیگری نظیر فرایندهای تأثیرات اجتماعی از قبیل هنجارهای ذهنی، داوطلبانه بودن، تصویر ذهنی و همچنین فرایندهای ابزاری شناخت مانند کیفیت محصول، رؤیتپذیری نتایج و اهمیّت شغل به مدل اولیه افزوده شده است (تونگ، چانگ[11]، 2008؛ یو، لی، گاگنون[12]، 2008).
با بهرهگیری از اصول این نظریه میتوان گفت حضور کاربران جوان در شبکههای اجتماعی زمانی اهمیّت و ارزش دارد که استفاده از این شبکهها در جهت تأثیر بر فرایند فعّالیتها و کنشهای روزمرهی او و رشد این بخش از برنامههای زندگی و تحصیلی او باشد؛ بنابراین در این الگو میتواند بر وجه عملیاتی و کاربردی استفاده از شبکهها تأکید شود.
[1] Davis, F.D.
[2] Lee, S., Kim, B.G.
[3] perceived usefulness
[4] perceived ease of use
[5] Yi, M.Y., Jackson, J.D., Park, J.S., & Probst, J.C.
[6] Walter, Z., Lopez, M.S.
[7] Burton-Jones, A., Hubona, G.S.
[8] Hong, S.J., Thong, J.Y.L., Tam, K.Y.
[9] Kuo, Y.F., Yen, S.N.
[10] Alghamdi, M.
[11] Tung, F.C., Chang, S.C.
[12] Yu, P., Li, H., Gagnon, M.P.
نظرات شما عزیزان:
می خواستم اگر ممکن است اطلاعات کامل منبع اصلی صفحه ی ابتدایی وبلاگ خود (مدل پذیرش فناوری اقتباس از رضایی، 1388: 66) را برای اینجانب ارسال فرمایید
با آرزوی موفقیت
ادامه مطلب